Πελασγοί

Προελληνικό φύλο ινδοευρωπαϊκής καταγωγής. Για τη φυσιογνωμία των Π. διατυπώθηκαν πάρα πολλές θεωρίες, μία μάλιστα από αυτές είναι αρνητική. Δεν παραδέχεται δηλαδή την ύπαρξη ιδιαίτερης φυλής με το όνομα αυτό και θεωρεί πως ο χαρακτηρισμός Πελασγός είναι γενικός και αναφέρεται σε μία ευρύτερη ομάδα λαών. Σήμερα όμως η ιστορική - εθνολογική έρευνα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι Π. υπήρξαν ως ιδιαίτερη εθνική ομάδα και κατοίκησαν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η εγκατάσταση των Π. στον ελλαδικό χώρο χρονολογείται από την αρχή της εποχής του Χαλκού (αρχές της 3ης χιλιετίας) και εντοπίζεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, οι κυριότερες από τις οποίες είναι: Θράκη, Ήπειρος, Θεσσαλία, Φωκίδα, Εύβοια, Αττική, Αργολίδα, Αρκαδία, Αχαΐα. Μια παράδοση, που δεν έχει επιστημονική βεβαιότητα, συνδέει τους Πελασγούς με τις προϊστορικές οχυρώσεις, που κάνουν εντύπωση με το μέγεθος και την έκτασή τους. Αυτό όμως δεν προσθέτει τίποτα στην ιστορική αλήθεια γύρω από την ταυτότητα των Πελασγών. Σήμερα η ιστορική έρευνα προσπαθεί να προσεγγίσει την αλήθεια για τους Π., ακολουθώντας δρόμους που περνούν μέσα από τη γλωσσολογική περιοχή των πανάρχαιων πρωτοελληνικών φύλων. Γιατί πιστεύουν πως μέσα στη γλώσσα των Πρωτοελλήνων διατηρήθηκαν πολλά στοιχεία που είναι κληρονομιά των φυλών που κατοίκησαν την Ελλάδα πριν από τους Έλληνες. Με τον τρόπο αυτό εντοπίστηκε σήμερα ένα γλωσσικό «ιδίωμα», που χαρακτηρίστηκε ως πελασγική γλώσσα και συνδέθηκε με τον λαό των Πελασγών. Με βάση αυτές τις γλωσσολογικές παρατηρήσεις διατυπώθηκε η άποψη ότι το όνομα Πελασγός προέρχεται από τις ινδοευρωπαϊκές λέξεις bhel - ανθώ και osgho - κλαδί, bhelosghos - ανθισμένο κλαδί, που με βάση τους φωνητικούς νόμους οι οποίοι εντοπίστηκαν στην πελασγική γλώσσα κατέληξε στη γνωστή λέξη - όνομα Πελασγός. Βέβαια ακόμα δεν αποδείχθηκε ότι οπωσδήποτε το όνομα Πελασγός σήμαινε Ανθισμένο κλαδί. Έτσι η θεωρία αυτή παρουσιάζει αδυναμίες καθαρά σημασιολογικές, αντίθετα με τη γλωσσολογική της πληρότητα. Άλλη θεωρία τους θέλει Ιλλυριούς. Για να προσδιοριστεί η εθνική θέση των Π., οι ερευνητές αναγκάστηκαν να αναγάγουν τις έρευνές τους σε παραδόσεις του Άργους, της Αρκαδίας και της Θεσσαλίας, όπου ο ήρωας Πελασγός συνδέεται με την καλλιέργεια, τη βλάστηση, το ψωμί. Σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις οι παραδόσεις αυτές δίνουν στοιχεία που δείχνουν πως το όνομα Πελασγός δεν ταυτιζόταν πάντα με άνθρωπο-ήρωα, αλλά κάποτε, παλαιότερα ασφαλώς, συμβόλιζε κάθε είδους βλάστηση. Ίσως και να ήταν ένα πνεύμα, που αντιπροσώπευε τη δύναμη που βοηθούσε την καλλιέργεια των δημητριακών, την παραγωγή της τροφής. Με λίγα λόγια, οι παραδόσεις γύρω από το όνομα και τη σημασία του ονόματος των Π. επιτρέπουν την υπόθεση πως όλη αυτή η ιστορία γύρω από το όνομά τους κλείνει μέσα της πληροφορίες για τη θρησκευτική αντίληψη των Π. Αυτό είναι το κέρδος, γιατί μπορούμε έτσι ευκολότερα να προσεγγίσουμε τη φυσιογνωμία των Π. και να παραδεχτούμε πως πραγματικά το όνομα Πελασγός σημαίνει ανθισμένο κλαδί, σημαίνει βλάστηση, γεωργία – ή ακόμα το όνομα Πελασγός χαρακτηρίζει έναν λαό που λάτρευε το πνεύμα - θεό της βλάστησης, της γονιμότητας. Τα διάφορα πελασγικά φύλα φαίνεται ότι σιγά σιγά εξασθένησαν και απορροφήθηκαν από τις καινούργιες φυλές που είχαν δύναμη και επιμονή, ώστε να μπορέσουν να ριζώσουν στη νέα τους χώρα. Έτσι, οι Πελασγοί φτάνουν ως ιδιαίτερη φυλετική ομάδα μέχρι το τέλος της Μυκηναϊκής εποχής. Πολύ λίγοι από αυτούς μετακινήθηκαν και έφτασαν μέχρι την Ιωνία, όπου τους συνάντησαν οι Έλληνες, όταν μετανάστευσαν αργότερα προς τα εκεί.